Door Rein Wasscher

 

Beschermd natuurmonument “Ham en Crommenije”

 

 

De eerste bewoning in het NW deel van de Zaanstreek, op de rand van een uitgestrekt veengebied, ontstond in de IJzertijd.

Op meerdere plaatsen zijn restanten van Friese woonkernen gevonden in Krommenie. In de woudpolder zijn twee plaatsen die tot Rijksmonument zijn benoemd. Tijdens de aanleg van de Noorderham, is er naast een opspuitdijk een slachtplaats gevonden, op deze plek kwam men vele runder-skeletten tegen en ook een soort palissade. De boeren kregen bescherming van de Romeinen en betaalden hen door te handelen met dierenhuiden, ook kocht men gebruiksvoorwerpen van de Romeinen, die werden tijdens opgravingen gevonden.
 

Vanaf het IJ-, Wijkermeer en in die tijd de Kil, de Die en andere veenwatertjes kon je gemakkelijk het veen binnendringen. In deze oevergebieden hebben al eeuwen rond het begin van de jaartelling mensen gewoond.

De bewoning was het meest intensief in de vroeg Romeinse tijd (0 tot 200 na Chr.)  

Het gebied was een uitgebreid kreken-, waddengebied, dat ook met enige regelmaat overstroomde. Het wonen werd na de Romeinse tijd niet meer mogelijk door een langzaam verslechterende grondwaterafvoer en het inklinken van het veen.

Vanaf de 8e eeuw ontstond er in het gebied een nieuwe kolonisatie periode, vanuit de hogere zandgronden aan de kust. Het duingebied veranderde, er ontstonden nieuwe duinen en er was verlies van akkers.

 

De Crommenije ontstaat in de 12e en de 13e eeuw, in de tijd van catastrofale watersnoden, zoals vermeld in kloosterkronieken.

 

1.

 


Daarnaast wijst het voorkomen van soorten als de kale jonker, moerasviooltje, grote ratelaar, rietorchis, heemst, waterpunge, aardbeiklaver, zilte rus, heen en ruwe bies op het brakke verleden van het Oer-IJ. Enkele voorkomende vogelsoorten zijn waterral, roerdomp, snor, blauwborst, baardmannetje, havik en bruine kiekendief. Daarnaast komen ook zoogdieren als de bunzing, hermelijntjes en de noordse woelmuis voor en niet te vergeten meerdere soorten vleermuizen.

 

xx

 

Mevrouw Nina Schouten Beheer- en Hoofd Dierverzorging wildopvang Krommenie (voorheen VOCZ), de opvang ligt aan het Natuurmonument, men spreekt bij de opvang hun verbazing uit, over wat er allemaal gebeurt in het Natuurmonument, zo blijven wij wel werk houden. Er zijn in het gebied dit jaar weer verschillende rode- lijst soorten gespot, ook zeldzame soorten. Men adviseert ons een broedvogel monitoring te laten uitvoeren, wat een duidelijk beeld zou kunnen verschaffen.

 

Op 29 maart 1984 zijn de gemeenten Uitgeest en Zaanstad overeengekomen, gelet de natuurbeschermingswet, het besluit te nemen om het gebied, dat eigendom is van de Staat, aan te wijzen als “Staatsnatuurmonument”.

Het door Staatbosbeheer gevoerde beheer is gericht op instandhouding en waar mogelijk verhoging van de natuurwetenschappelijke- en landschappelijke waarde.

 

Natuur of Commercie,

AM Projectontwikkeling heeft de tender Provily Sportpark en Slibkuil doorlopen in 

 3.

 


Hierna is er geen enkele communicatie meer naar de burger geweest. De Orkaan toonde dit voorjaar nog het oude plan. Een “Design en Construct” aanvraag is nooit aan de orde geweest, de burger had het idee een inschrijving conform het oude plan.

De bewoners die gevraagd zijn om in de participatie plaats te nemen kende de nieuwe plannen ook niet, er is hierover nooit met wijkbewoners gesproken, we zijn overvallen.

De participanten kunnen niet namens de burger gesproken of beoordeeld hebben. Omdat de gekozen inschrijver ervoor gekozen heeft in te breken in het beschermde natuurgebied. Het proces heeft niets met participatie te maken.

De betrokkenheid van de burger is nul.

Er zit bijvoorbeeld niemand in het overleg, waarvoor de plannen consequenties hebben, zoals bij bewoners wonend aan de Busch, waar de doorgang en het parkje komt.

De bewoners die deelnemen aan de participatie, mogen vanaf juni niet over de plannen praten, kunnen ook niets terugkoppelen, of vragen welke consequenties onderdelen van het plan hebben voor de buurt. Dan wel te overleggen met de buurt, om vast te stellen, hoe over het nieuwe plan gedacht wordt.

 

Hoe zou het anders moeten en waarom:

 

Ons cultureel erfgoed, de oude meanderende Busch en Westdijk onaangetast laten.

De Busch is onderdeel van het Oer-IJ gebied, en van het gebied van de Stelling van Amsterdam. Met al bewoning in de prehistorie en in de Romeinse tijd, met daarnaast op meerdere plaatsen vindplaatsen van restanten van de Romeinse aanwezigheid in Krommenie.

 

Het gebied Busch en Dam is een pareltje, een eeuwenoud gehucht, de bewoners vierden onlangs het 125 jarig bestaan van de ijsclub Nooitgedacht. Zij kunnen zich krachtig positioneren, kijk naar het WOB-verzoek bij de Provincie, de gedeputeerde moest openheid van zaken geven. Waarom wel een opwaardering van een Kreekrug in Assendelft en een zichtbaar monument, als het erfgoed Busch en Dam, Westdijk vernielen, zonder de

5.
 


Onze overheid is niet in staat te handhaven in het gebied. Zinvol zal kunnen zijn de overtreders herkenbaar te maken, als in Waterland, de politie heeft daar ervaring opgedaan. Verstrek de vergunninghouders die dan mogen varen een uniek nummer en leg vast het type boot en motorvermogen.

Er is al zoveel vernield, verbied bootjes met groter motorvermogen dan 4 PK.

 

Nog beter, laat alleen fluister bootjes toe.

 

Opmerkelijk is, dat Zaanstad onzorgvuldig omgaat met vergunning aanvragen, te laat of niet bij het juiste gezag. En door de burger onduidelijke en onvolledige informatie te verstrekken, de burger op het verkeerde pad zetten.

 

Mededeling van een vorige wethouder, we informeren bewust de burger en bedrijfsleven “low profile”, anders komen er alleen maar veel vragen en vertraagt het proces.

 

Het gebied is ooit benoemd tot “Staats” natuurmonument, geef het gebied een status als Cultureel Erfgoed of als Provinciaal monument, dat direct te maken heeft met de vorming van het huidige Noord-Holland.

 

De nijvere Krommenieërs verrichtten ruim 650 jaar geleden een daad van grote historische betekenis voor geheel midden Noord-Holland. Tot 1357 kon het water van de Noordzee via de Zuiderzee, het IJ en het Wijkermeer, vrij in de provincie binnendringen. De aanleg van de dam was daarom van reusachtige cultuurhistorische en archeologische betekenis. Zowel voor de Zaanstreek als voor de rest van de provincie. De Zaanstreek werd nu uit haar isolement verlost: de Zaandorpen lagen niet langer op een eiland. En de binnenmeren waren definitief afgesloten van de zee: de dreiging van de zilte vloed was daarmee afgewend van de overige eilanden.

Het gebied vertelt het verhaal van de ontstaansgeschiedenis van de Zaanstreek. Het behouden van deze waarden is belangrijk!

 

7.

 

 

De naam Crommenije komt van het Kromme-IJ, oorspronkelijk een veenrivier die na een aantal stormen ontstond.  Wind en water gingen zo hevig te keer dat het Wijkermeer een verlengstuk kreeg. Deskundigen zijn het erover eens dat in diezelfde periode de grote meren in het hart van de provincie (Beemster, Schermer, Wormer, Purmer, Heer- Hugowaard) zijn ontstaan, dit uit voordien onbeduidende watertjes. In dezelfde periode waarin het binnenwater Almere veranderde in de Zuiderzee. Er ontstonden kleiafzettingen die de overstromingen achterlieten. Eb en vloed was diep in Noord-Holland merkbaar.

 

Door afdammingen en bedijkingen in de periode 12e tot 13e eeuw werd de Crommenije vastgelegd, waardoor na verlanding en de daaropvolgende ontginning de huidige vorm ontstond. Het gebied wordt door Staatsbosbeheer als Staatsnatuurmonument beheerd. De grenzen vallen samen met de kadastrale grenzen tussen de particuliere eigendommen en de Staatseigendommen.

Het is de moeite waard dit gebied, waar het gehucht “Busch en Dam” ontstond, als Cultureel Erfgoed te benoemen. In het landschap zijn de Nieuwendam en de oude waterlopen, de Zuider- en Noorderham en de Crommenije duidelijk herkenbaar.

De middeleeuwse dijkjes meanderen er omheen. Het karakter van het gebied wordt versterkt door de liniedijk, onderdeel van de Stelling van Amsterdam. Krommeniedijk bestond vroeger uit twee delen, Krommeniedijk en Krommeniehorn, met als scheiding de watering of indijk, dit oude dijkje is verzakt en niet meer herkenbaar. Het duidt op een dijkje wat hier al in de vroege middeleeuwen aangelegd moet zijn geweest.

 

Aan de oevers van deze wateren groeien rietlanden en oude moerasbossen. Daarnaast zijn er graslanden en veenmosrietlanden. Dankzij deze uiteenlopende terrein typen komen er zeer veel verschillende soorten planten en dieren voor. Met name de veenmosrietlanden hebben een hoge vegetatieve waarde. Er komen soorten als zonnedauw en enkele orchideeën voor.

 

2.
 

 

samenwerking met Staatsbosbeheer, Common Affairs, FLUX landscape architecture, Arcadis, BAM Energy Systems, Kuijs Reinder Kakes, Van der Tol en Beaumont communicatie.

Dit geeft te denken, welke inschrijver gaat zover, dat zij al zoveel vooroverleg, kosten maken, terwijl zij niet weten of zij gekozen worden. In een tijd dat er werk in overvloed is. Of is hier wat anders aan de hand….

 

Als je dit leest, dan dringt ook de vraag op, gemeente wat was het programma van eisen, hadden alle inschrijvers toestemming om bijvoorbeeld Staatsbosbeheer te benaderen en te overleggen om het beschermde natuurgebied fysiek een plek te geven in de omliggende woonwijken. Overigens Staatsbosbeheer is niet het bevoegd gezag, dat ligt bij de Provincie, Zaanstad maakte hier al eerder fouten mee. Of is er ander overleg geweest, een coupure in de Busch te maken en een park aan te leggen in het beschermde natuurgebied?

 

Zijn alle aannemers hierover ingelicht, via een nota van inlichtingen. Immers bij een (Europese) aanbesteding heeft elke inschrijver hetzelfde startpunt, dient over dezelfde informatie te beschikken. Van enige aanvraag is bij de Provincie niets bekend.

Van de verantwoordelijke Rentmeester van Staatsbeheer hoor ik na enig aandringen, hij belde later terug, er is contact geweest in Amsterdam, hij kon hierover niets meedelen, de verantwoordelijke man is op vakantie.

Op vragen aan Raadsleden komt ook geen antwoord, er moet nog in de Raad over besloten worden. Ambtenaren geven ontwijkende antwoorden, ik wilde bij de ombudsman toetsen, of een NDA gebruikelijk is bij participatie, een boetebeding van

€ 50.000.00 af te spreken. Is hier een gemeentelijke regeling voor? De vraag hangt nog, 150 dagen van het College.

 

Er wordt gesproken over participatie, de burger is een drietal jaren geleden middels een inloopavond ingelicht, via briefjes konden vragen of opmerkingen gesteld worden.

 

4.

 


bewoners en andere deskundigen mee te laten beslissen.

Het zijn er de bewoners die hun eigen monument beheren, netjes houden, die zich echter in de steek gelaten voelen omdat, er niet gehandhaafd wordt, door zowel de politie Regio Kennemerland, Regio Zaanstreek Waterland, als Staatsbosbeheer. Botulisme, warm weer en snel varende bootjes doen de veroorzakers van botulisme uit de bodem loskomen, die de watervogels en vissen ziek maken.

De rietlanden worden vernield, betreden, lege zakken en bierflesjes, blikjes worden overboord gegooid. Het was tot 2003 een “stiltegebied”. Waterskiën en varen met motoren van 40 pk en meer, moet toch niet kunnen.

 

Er is een heel goed en veel goedkoper alternatief om de waterwoningen te verbinden met het binnenwater van Krommenie.

Om de twee bouwplaatsen te verbinden, dient er een brug aangelegd te worden over de Kerksloot, wat betekent dat de Militaireweg en de Marslaan verhoogd moet worden om doorvaarthoogte te krijgen. Deze uitvoering zal overigens goed passen in de reconstructie van de Militaireweg en de Busch.

Het gevolg is dan, dat het mogelijk blijft, dat in dezelfde verhoging een duiker kan worden

meegelegd, voor een toegang naar de Kerksloot.

 

Voordeel is ook, dat het toezicht op bootjes naar het beschermde natuurgebied beter overzichtelijk blijft. Dan wel is het heel makkelijk, zoals Staatsbosbeheer het wil, het gebied op één plaats in de broedtijd af te sluiten.

 

Het besluit van de minister:

 

Door de recreatievaart worden broedvogels veelvuldig verstoord. Daarom is de toegang tijdens de broedtijd verboden op basis van art. 17 van de natuurbeschermingswet. Hierover zal overleg gevoerd worden met betrokken gemeenten. Voorts geldt vanzelfsprekend op welke wijze ook, om schade aan te brengen aan de natuur. Er geldt een snelheidsverbod en het is verboden de rietlanden te betreden.

 

6.

 

 

kaart


De Nieuwendam, ook wel de IJ-endam genoemd, was eens de plaats waar tot 1544 het IJ water in vrije verbinding stond met de binnenmeren boven het IJ. Na het leggen van de sluizen slibde het water snel dicht. 

De sluizen zijn in 1651 door Uitwaterende Sluizen opgegeven. Kaartje uit het gemeentehuis van Heemskerk, van de bebouwing is weinig overgebleven, geen spoor van de zo vertrouwde stolphoeve in het landschap.

 

Het gebied:

 

Het is beleid van Zaanstad, de buitengebieden niet te verstedelijken. (groen en waterplan 8 maart 2018)

Onderdeel van het Oer-IJ gebied, jaarlijks bezocht door vele duizenden wandelaars en fietsers

Onderdeel van de Stelling van Amsterdam

Beschermd Natuurgebied, benoemd door de minister

Beschermd weidevogelgebied

Aardkundig waardevol gebied

 

Rein Wasscher

Busch 1

1562HH Krommenie

075 6400600

r@wasscher.nl

 

8.